Bilgi Teknolojileri Kurumu, 2011 yılı 4. çeyrek raporunu yayınladı. Buna göre, Referans Erişim ve Arabağlantı Teklifleri Türk Telekom ve mobil işletmecilerin 2006-2010 yılları arasında elde ettiklerinet kar rakamlarına yer verilmektedir. Türk Telekom ve mobil işletmecilerin 2010yılı toplam net karı yaklaşık 3,91 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Sektörgenelinde net kar toplamı ise yaklaşık 3,98 milyar TL olarak gerçekleşmiştir İşletmeci Yatırımları Türk Telekom ve mobil işletmecilerin 2005-2010 yılları arasındaki toplam yıllıkyatırım miktarlarına ve 2011 yılı üç aylık yatırım bilgilerine yer verilmektedir.Toplam yıllık yatırım bilgilerine bakıldığında 2010 yılı sonunda bir öncekiyıla kıyasla Türk Telekom'un yatırımında %9,51 oranında bir azalma görülmektedir.2010 yılında mobil işletmecilerin yatırımlarında da azalma sözkonusu olup,Turkcell yatırımları %57,25, Vodafone yatırımları %32,99, Avea yatırımları ise%30,61 oranında azalmıştır. üç aylık yatırım bilgilerine bakıldığında, 2011 yılı birinci çeyrekte Türk Telekomve mobil işletmecilerin toplam yatırım miktarının yaklaşık 746 milyon TL, ikinciçeyrekte yaklaşık 884 milyon TL, üçüncü çeyrekte yaklaşık 938 milyon TL vedördüncü çeyrekte 1,3 milyar TL olarak gerçekleştiği görülmektedir. pazarda faaliyet gösteren diğer işletmecilerin 2011 yılı çeyrekler itibariyle yatırımbilgileri verilmektedir. Diğer işletmeciler tarafından 6 2011 yılı ilk çeyrekte yaklaşık 999 milyon TL, ikinci çeyrekte yaklaşık 145 milyonTL, üçüncü çeyrekte yaklaşık 161,9 milyon TL ve dördüncü çeyrekte ise yaklaşık429,3 milyon TL yatırım gerçekleştirilmiştir. Diğer işletmecilerin 2011 ilkçeyrekte yatırım/gelir oranı %92,6, ikinci çeyrekte %12,5, üçüncü çeyrekte %13ve dördüncü çeyrekte ise %32,3'dür. pazarda faaliyet gösteren diğer işletmecilerin 2011 yılı çeyrekler itibariyle yatırımbilgileri verilmektedir. Diğer işletmeciler tarafından 6 2011 yılı ilk çeyrekte yaklaşık 999 milyon TL, ikinci çeyrekte yaklaşık 145 milyonTL, üçüncü çeyrekte yaklaşık 161,9 milyon TL ve dördüncü çeyrekte ise yaklaşık429,3 milyon TL yatırım gerçekleştirilmiştir. Diğer işletmecilerin 2011 ilkçeyrekte yatırım/gelir oranı %92,6, ikinci çeyrekte %12,5, üçüncü çeyrekte %13ve dördüncü çeyrekte ise %32,3'dür. Türkiye elektronik haberleşme pazarında sabit ve mobil işletmecilerin oluşturduğutoplam trafik miktarına ve dağılımına yer verilmektedir. Şekil 1-3'de 2004 yılındanitibaren yıllık trafik miktarlarına bakıldığında, toplam trafiğin durağanbir eğilim izlediği, ancak 2008 yılında artışa geçtiği görülmektedir. Diğer taraftan,toplam trafiğin dağılımına bakıldığında yıllar itibariyle mobil aramatrafik miktarı artarken sabit arama trafik miktarının düştüğü görülmektedir. 2010yılında, bir önceki yıla göre toplam trafik miktarı % 12,9 artarak 149,4 milyardakikayı geçerken, bu trafik miktarının yaklaşık %84'ünü mobil trafik oluşturmaktadır. 2010 yılı başından tibaren üçer aylık dönemler halinde sabit ve mobil toplam trafikmiktarları verilmektedir. 2011 yılı dördüncü çeyrekte toplam mobil trafik miktarı38,48 milyar dakika olurken, sabit trafik miktarı ise 5,33 milyar dakikaolarak gerçekleşmiştir. Bir önceki üç aylık döneme göre mobil arama trafik miktarıyaklaşık %0,8 oranında, sabit arama trafik miktarı ise yaklaşık %3,7 oranındaartmıştır. 2010 yılı dördüncü çeyrekte yaklaşık 38,78 milyar dakika olan toplamtrafik miktarı, 2011 yılı dördüncü çeyrekte yaklaşık 43,82 milyar dakika olarakgerçekleşmiştir. Türkiye telekomünikasyon pazarında sabit ve mobil işletmecilerin oluşturduğu trafiğinyönlere göre dağılımı üçer aylık dönemler halinde kıyaslanmaktadır. Şekildegörüleceği üzere, trafiğin büyük bir kısmını (%82,6) mobilden mobile giden trafikoluşturmaktadır. Söz konusu trafik mobil işletmecilerin kendi şebekelerindegerçekleşen ve aynı zamanda diğer mobil şebekelere doğru yapılan aramalardanoluşmaktadır. Toplam arama trafiği üçer aylık dönemler itibariyle kıyaslandığında,2011 yılı dördüncü çeyrek döneminde bir önceki döneme göre mobilden mobilearama trafik payı ve sabitten sabite doğru trafiğin toplam içindeki payının arttığıgörülmektedir. 2011 yılı dördüncü üç aylık dönemde mobilden mobile trafik miktarı bir önceki yılınaynı dönemine göre yaklaşık %17,1 oranında artarken, sabitten sabite aramatrafik miktarı yaklaşık %12,05 oranında azalış göstermiştir. Bir önceki dönemlekıyaslandığında ise mobilden mobile trafik miktarı %0,96 oranında artarken, sabittensabite trafik miktarı %5,44 oranında artmıştır. 2011 dördüncü çeyrek dönem itibariyle Türk Telekom, mobil işletmeciler ve sektördekidiğer işletmecilerin istihdam ettiği çalışan sayılarına yer verilmektedir.Türk Telekom'un çalışan sayısı 24.424, mobil işletmecilerin toplam çalışan sayısı7995 ve diğer işletmecilerin çalışan sayısı 4146 olarak gerçekleşmiştir. 2011birinci çeyrekte sektörde toplam çalışan sayısı 37.677, ikinci çeyrekte 38.237,üçüncü çeyrekte 37.189 ve dördüncü çeyrekte 36.565'dir. sektördeki toplam istihdam değerlerinin yüzdesel dağılımına yer verilmektedir. Sektörçalışanlarının %66,80'ni Türk Telekom'da, %21,87'si mobil sektörde ve %11,33'üdiğer hizmet alanlarında çalışmaktadır. sektördeki toplam çalışan sayısının 2011 yılı dördüncü çeyrek itibariyle eğitimdurumuna göre dağılımı verilmektedir. Buna göre sektörde en fazla lisans seviyesindeçalışan bulunmakta (%36,30), bunu yüksekokul ve lise seviyesindeki çalışanlarizlemektedir sektördeki toplam çalışan sayısının kadın erkek dağılımı verilmektedir. Buna göre2011 yılı dördüncü çeyrek itibariyle sektörde toplam çalışanların %76,9'unu erkek,%23,1'ini ise kadın çalışanlar oluşturmaktadır. Sabit hat penetrasyonu, mobil telefon kullanımındaki artışın da etkisiyle düşmeeğilimindedir. 2011 yılı sonu itibariyle 15,21 milyon sabit telefon abonesi bulunanTürkiye'de penetrasyon oranı yaklaşık %20,6 seviyelerine düşmüştür (Şekil2-1). Bununla birlikte, Türkiye'de ortalama hanehalkı büyüklüğünün 3,97 olduğugöz önünde bulundurulduğunda, sabit telefon hizmetleri pazarında Türkiye'nin önemlibir kesimine ulaşıldığını söylemek mümkündür. Sabit telefon hizmetleri sunan STH işletmecilerinin 2011 yılı dördüncü çeyrek itibariylekullanıcı bilgilerine Çizelge 2-1'de yer verilmektedir. Söz konusu dönemdetaşıyıcı ön seçimi kullanıcı sayısı 313.663, taşıyıcı seçimi kullanıcı sayısıise 260.306 olarak gerçekleşmiştir. Diğer yöntemlerle bu işletmecileri kullanarakarama yapan kullanıcı sayısı ise 366.306 kişidir. Sabit telefon hizmeti sunan işletmeciler ön ödemeli kartlar ile de kullanıcılaraarama hizmetleri sunmaktadır. 2011 dördüncü çeyrekte toplam satılan ön ödemelikart adedi 2.475.068 olup, kart satışı adedine göre işletmecilerin pazar paylarıÇizelge 2-3'de verilmektedir. Kart satış adedine göre en yüksek paya sahip işletmecilerarasında sırasıyla MEG Danışmanlık, MLT Telekomünikasyon, İkon İletişim,Millenicom, Superonline ve Vodafone Net yer almaktadır. Sabit Pazarda Gelirler Şekil 2-2'de sabit pazarda Türk Telekom'un yıllık gelirlerinin dağılımına yer verilmektedir.2005 yılında toplam gelirlerin %80,1'ini oluşturan PSTN gelirlerinin,2010 yılında toplam gelirlerdeki payı % 60,5'e düşmüştür. Erişim gelirleri2005 yılında toplam gelirin %6,7'sini oluştururken, 2010 yılında toplam gelirlerdekipayı %27,1'e çıkmıştır. 2010 yılında kiralık devre gelirleri, toplam sabitgelirlerin %6,9'u iken, arabağlantı, yerel ağ paylaşımı, yurtdışı hesaplaşmave teleks-teleteks gelirlerinin oluşturduğu diğer gelirler toplam sabit gelirlerin%5,5'ini oluşturmaktadır. STH işletmecilerinin toplam gelirleri ile Türk Telekom'un toplam telefon hizmetlerineait gelirlerine göre pazar paylarına yer verilmektedir.5 Söz konusu gelirleregöre STH işletmecilerinin ve Türk Telekom'un pazar payları 2010 yılı dördüncüçeyreğinde sırasıyla %11 ve %89 iken, 2011yılının dördüncü üç aylık dönemindesırasıyla %9 ve %91 olarak gerçekleşmiştir. sabit telefon trafik miktarı ve oranların dağılımına yer verilmektedir. Üçer aylıkdönemlerde trafikte yaşanan gelişmelerin gösterildiği aşağıdaki şekilde, birönceki yılın aynı döneminde %88,1 olan şebeke içi trafiğin toplam trafikteki payının2011 yılı dördüncü üç aylık dönemde %84,9 olarak gerçekleştiği görülmektedir.Bununla birlikte bir önceki üç aylık dönemde toplam trafiğin %13,2'sini oluşturanmobile doğru trafik 2011 yılının son çeyreğinde toplam trafiğin %12,2'siniteşkil etmiştir. 2010 yılı dördüncü üç aylık dönemde yaklaşık 5,24 milyar dakika olan Türk Telekom'unses trafiği, 2011 yılı son üç aylık döneminde %12,1 oranında azalarak 4,61milyar dakika olarak gerçekleşmiştir. 2011 yılının üçüncü çeyreği ile karşılaştırıldığındaTürk Telekom trafiğinin %3,1 oranında arttığı görülmektedir. 2010 ve 2011 yılı çeyrekler itibariyle STH işletmecileri ve Türk Telekom'un şehiriçitrafiğine ait payları karşılaştırılmaktadır. Bir önceki üç aylık dönemde sözkonusu trafikten %7,15 oranında pay alan STH işletmecilerinin 2011 yılı dördüncüüç aylık dönemdeki payı %7,78 olarak gerçekleşmiştir. Türk Telekom'un payı ise bir önceki üç aylık dönemde %92,85 iken,bu üç aylık dönemde %92,22'ye düşmüştür. STH işletmecileri ve Türk Telekom'un şehirlerarası trafik miktarındaki payları 2010yılı birinci çeyreğinden itibaren karşılaştırılmaktadır. Buna göre 2011 yılıson üç aylık döneminde şehirlerarası arama trafik miktarındaki STH işletmecilerininpazar payı %14,66, Türk Telekom'un ise %85,34 olarak gerçekleşmiştir. STH işletmecilerinin ve Türk Telekom'un başlattıkları mobile doğru çağrı trafiğineilişkin pazar payları karşılaştırılmaktadır. STH işletmecilerinin 2010 yılınındördüncü üç aylık döneminde söz konusu pazardan aldığı pay %25,14 iken, 2011yılının son üç aylık döneminde aldıkları pay %32,54 olarak gerçekleşmiştir. TürkTelekom'un pazar payı ise aynı dönemler için %74,86'dan %67,46'ya düşmüştür. STH işletmecilerinin ve Türk Telekom'un yurtdışına doğru çağrı başlatma trafiğineait pazar payları karşılaştırılmaktadır. 2010 yılının dördüncü üç aylık dönemindesöz konusu pazarın %70,82'ine sahip olan Türk Telekom'un payı 2011 yılı dördüncüüç aylık dönemde %69,75'e düşerken, 2010 yılının dördüncü çeyreğinde pazarın%29,18'ine sahip olan STH işletmecilerinin payı 2011 dördüncü çeyreğinde %30,25'eçıkmıştır işletmeci bazında ön ödemeli ve faturalı 3G abonelerinin dağılımına yer verilmektedir.2011 yılı son üç aylık dönemi itibariyle faturalı 3G abone oranının Avea'da%44,18, Turkcell'de %36,84 ve Vodafone'da ise %28,66 olduğu görülmektedir. bazı Avrupa ülkeleri ile Türkiye'deki 2G ve 3G mobil abone oranları karşılaştırılmaktadır.Avrupa'da mobil abonelerin %30,1'i 3G abonesi iken, 2009 yılı Temmuzayından bu yana hizmet sunumuna başlanan Türkiye'de bu oran yaklaşık %48 seviyelerineulaşarak AB ortalamasını geçmiştir. mobil işletmecilerinin üçer aylık dönemlere göre toplam abone sayıları verilmiştir.2011 yılının dördüncü üç aylık döneminde, önceki üç aylık döneme göre abonesayıları bakımından Avea'da %1,8, Vodafone'da %1,1 Turkcell'de ise %0,3 oranındaartış gerçekleşmiştir. üç aylık dönemler içinde taşınan numara sayılarına yer verilmektedir. 2011 yılıdördüncü üç aylık dönemde taşınan numara sayısı bir önceki üç aylık döneme göre%1,9 oranında azalarak yaklaşık 3,4 milyon olarak gerçekleşmiştir. 5 Mart 2012itibariyle toplam taşınan numara sayısı 40 milyonu geçmiştir. numara taşınabilirliği ile mobil işletmecilere gelen net abone sayılarına üçer aylıkdönemler halinde yer verilmektedir. Mobil numara taşınabilirliği (MNT) hizmetiile 2011 yılı dördüncü üç aylık dönemde Avea yaklaşık 116 bin, Vodafone yaklaşık56 bin abone kazanırken, Turkcell ise yaklaşık 171 bin abone kaybetmiştir., mobil işletmecilerin abone sayılarına göre pazar paylarına yer verilmektedir. 2011yılı dördüncü üç aylık dönem itibariyle abone sayısına göre Turkcell'in %52,87,Vodafone'un %27,59, Avea'nın ise %19,54'lük paya sahip olduğu görülmektedir. 2011 yılı için mobil işletmecilerin abone kayıp oranlarına yer verilmektedir. Abonekayıp oranı12, farklı tarifeler, hizmet çeşitliliği ve hizmet kalitesi açısındanyoğun rekabet yaşanan mobil telekomünikasyon hizmetleri sektöründe yaygınolarak kullanılan bir göstergedir. 2011 yılı Aralık ayı itibariyle Turkcell, Vodafoneve Avea'nın abone kayıp oranları sırasıyla %2,85, %3,6 ve %4,23 olarakgerçekleşmiştir. mobil işletmecilerin 2011 yılı dördüncü çeyrek itibariyle abone profiline (2G, 3Gtoplam) yer verilmektedir. Şekil incelendiğinde oransal olarak en fazla faturalıaboneye Avea'nın sahip olduğu ve Avea'nın abonelerinin %44'ünün faturalı abonelerdenoluştuğu görülmektedir. Avea'yı %33,8 ile Turkcell ve %31,9 ile Vodafonetakip etmektedir. ön ödemeli ve faturalı abonelerin mobil işletmeci bazında dağılımına yer verilmektedir.Şekil 4-18'de 2010 yılı ilk çeyrekten 2011 yılının son üç aylık döneminekadar ön ödemeli abonelerin işletmeci bazında dağılımı incelenmektedir. 2011yılı dördüncü üç aylık dönemi itibariyle ön ödemeli abonelerde Turkcell'in %54,1,Vodafone'un %29, Avea'nın ise %16,9 pazar payına sahip olduğu görülmektedir.Faturalıabonelerin dağılımında ise Turkcell'in %50,7, Avea'nın %24,4, Vodafone'un%25 pay aldığı görülmektedir. Mobil Trafik Hacmi 2011 yılı son çeyrekte toplam mobil trafik hacmi 38,48 milyar dakika olarak gerçekleşmiştir13.2011 yılı dördüncü üç aylık dönemi trafik bilgileri bir önceki üçaylık dönemle kıyaslandığında toplam trafiğin %0,8 oranında arttığı, geçen seneninaynı dönemi ile kıyaslandığında ise %16,7 oranında arttığı görülmektedir.İşletmeci bazında incelendiğinde ise Turkcell'in trafiğinin bir önceki dönemegöre yaklaşık %0,4 oranında azaldığı, Avea'nın trafik hacminin yaklaşık %2, Vodafone'nuntrafik hacminin ise yaklaşık %1,8 oranında arttığı görülmektedir. Geçensenenin aynı dönemine göre kıyaslandığında Turkcell'in trafik hacminde %9,9,Vodafone'un trafik hacminde %21,4 ve Avea'nın trafik hacminde %25,3 oranında artışolduğu görülmektedir. Mobil trafik hacmindeki14 bu değişim dönemler itibariyleŞekil 4-19'da verilmektedir. Mobil işletmecilerinin dönemler itibariyle toplam mobil trafiğinden aldıkları pazarpayları Şekil 4-20'de gösterilmektedir. Geçtiğimiz yılın aynı dönemine kıyaslatrafiğe göre Avea'nın pazar payı %21,82'den %23,43'e, Vodafone'nun payı %30,28'den%31,50'ye yükselmiş, Turkcell'in pazar payı ise %47,90'dan %45,07'ye düşmüştür.Bir önceki dönemle kıyaslandığında ise, Turkcell'in pazar payının %45,64'ten%45,07'ye düştüğü, Avea'nın pazar payının %23,15'ten %23,43'e ve Vodafone'unpazar payının ise %31,21'den %31,50'ye yükseldiği görülmektedir. Toplam mobil şebeke içi trafik miktarı 2011 yılı dördüncü çeyrekte bir önceki üçaylık döneme göre %0,2 oranında artarak 25.468 milyon dakika, diğer mobil işletmecileredoğru trafik miktarı ise %2,9 oranında artarak 10.735 milyon dakika olarakgerçekleşmiştir. 2011 yılı dördüncü çeyrek döneminde (Ekim - Kasım - Aralık) mobil şebekesinden enfazla trafik gönderilen ve alınan ilk beş ülkeye yer verilmektedir. Bu üç aylıkdönemde en çok trafik gönderilen ülkeler Almanya, Bulgaristan, Azerbaycan, Rusyave İngiltere olmuştur. Mobil şebekesine en fazla çağrı gönderen ülkeler iseAlmanya, Suudi Arabistan, İngiltere, Fransa ve Hollanda şeklinde sıralanmaktadır. -DirectFN Haber Merkezi- haber@directfn.com www.directfn.com.tr, www.directfn.com, www.duinvest.com.tr